भारतामध्ये उच्च शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी आर्थिक अडचणींवर मात करण्यासाठी राष्ट्रीय शिक्षण कर्ज योजना अत्यंत उपयुक्त ठरली आहे. या योजनेअंतर्गत विद्यार्थी कमी व्याजदराने शिक्षण कर्ज घेऊ शकतात, ज्यामुळे ते त्यांच्या शैक्षणिक स्वप्नांना पूर्ण करू शकतात. विशेषतः, मध्यमवर्गीय आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील विद्यार्थ्यांना या योजनेचा मोठा फायदा होतो.
योजनेची वैशिष्ट्ये:
- कर्जाची उपलब्धता: या योजनेअंतर्गत, विद्यार्थ्यांना भारतातील तसेच परदेशातील उच्च शिक्षणासाठी कर्ज उपलब्ध होते. शैक्षणिक संस्थांमध्ये पदवी, पदव्युत्तर, व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी हे कर्ज घेता येते.
- रक्कम: भारतात शिक्षण घेण्यासाठी साधारणत: १० लाख रुपये आणि परदेशातील शिक्षणासाठी २० लाख रुपये पर्यंत कर्ज मिळू शकते. विशेष परिस्थितीत ही रक्कम वाढवली जाऊ शकते.
- परतफेडीचा कालावधी: कर्जाचा परतफेडीचा कालावधी साधारणतः अभ्यासक्रम पूर्ण झाल्यानंतर १ वर्ष किंवा नोकरी मिळाल्यानंतर ६ महिन्यांनी सुरू होतो. परतफेडीचा कालावधी ५ ते १५ वर्षे असू शकतो.
- व्याजदर: शिक्षण कर्जावर लागू होणारे व्याजदर सामान्यत: ८% ते १२% च्या दरम्यान असते. विशेषत: मुलींसाठी काही बँका सवलतीच्या व्याजदराने कर्ज देतात.
- सुरक्षा आणि तारण: ७.५ लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज तारणमुक्त असते. यापेक्षा जास्त रक्कमेच्या कर्जासाठी तारण किंवा जामीन आवश्यक असतो.
कर्जासाठी पात्रता:
- भारतीय नागरिक असणे आवश्यक.
- विद्यार्थी भारतातील किंवा परदेशातील मान्यताप्राप्त शैक्षणिक संस्थेत प्रवेश घेतलेला असावा.
- कर्जासाठी अर्ज करणाऱ्या विद्यार्थ्याच्या पालकांना किंवा हमीदारांना आर्थिक स्थितीचा तपशील द्यावा लागतो.
कर्जासाठी अर्ज कसा करावा:
- बँक अर्ज: राष्ट्रीयकृत किंवा खाजगी बँकांमध्ये थेट जाऊन अर्ज करता येतो. अनेक बँका आता ऑनलाइन अर्जाची सुविधा देखील देत आहेत.
- विद्यार्थी कर्ज पोर्टल: ‘विद्या लक्ष्मी’ पोर्टलच्या माध्यमातूनही विद्यार्थी एकाच ठिकाणी अनेक बँकांमध्ये अर्ज करू शकतात.
योजनेचे फायदे:
- आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल विद्यार्थ्यांना शिक्षणात संधी मिळते.
- परदेशात शिक्षण घेण्याची महत्त्वाकांक्षा असणाऱ्या विद्यार्थ्यांना योजनेचा विशेष लाभ होतो.
- व्याजदरावरील सवलती आणि लवचिक परतफेडीचे पर्याय कर्ज घेणे सोयीचे बनवतात.
निष्कर्ष:
राष्ट्रीय शिक्षण कर्ज योजना ही उच्च शिक्षणासाठी महत्त्वाची संधी आहे, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांचे शैक्षणिक आणि करिअरचे स्वप्न साकार करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य मिळते. योग्य मार्गदर्शनाने आणि कर्जाचा सुयोग्य वापर करून तरुणांना भविष्यात यशाची उंची गाठता येईल.
